قاضی کیست؟
قاضی کسی است که به تنهایی یا به عنوان عضوی از هیئت قضات، مدیریت یا ریاست دادگاه را بر عهده دارد و به قضاوت می‌پردازد. قاضی از قوانین در دادگاه های مختلف استفاده کرده و بر روند قانونی دادگاه نظارت دارد. او اختلافات بین دوطرف دعوا را حل کرده و مذاکره بین آنها یا نمایندگانشان را تسهیل می کند و در صورت نیاز بر اساس قوانین و مقررات نسبت به صدور حکم و دستور اجرا اقدام می نماید.
قضاوت بر دو رکن “قانون و عدالت” استوار است. همه نظامهای قضایی دنیا از مقررات قضایی مدون که بر اساس قانون اساسی کشورشان شکل گرفته استفاده می کنند و در ایران قوانین مصوب برگرفته از قوانین دینی و شریعت نیز می باشد. با توجه به این مسئله لذا تعاریف مختلفی که از قاضی و قضاوت نیز در قوانین ما وجود دارد برگرفته شده از قرآن و احادیث می باشد. نمونه ای از آن به شرح زیر است :
” قضاوت و حکمیت منصبی شریف و کار پیغمبران و اولیاء خداست. رای قاضی و حکم در صورتی عادلانه و خداپسند است که هنگام رای دادن، خدا را در نظر داشته باشند به مسوولیتی که برعهده دارند توجه نمایند، روز قیامت را فراموش نکنند، خودشان را بجای آن کسی که میخواهند دربارهی او حکم صادر کنند فرض نمایند، از راهنمائی و اطاعت وجدان سرپیچی نکنند، باطل را به صورت حق و حق را به صورت باطل جلوه ندهند، با ظالم توافق نکنند تا بدین وسیله حق مظلوم را پایمال نمایند، دام طمع، آنان را از پرواز نمودن در فضای عدالت و حقگوئی بازندارد حاضر باشند دست از مقام و رتبه خود بردارند اما برخلاف شرع و وجدان حکمی نکنند. حکم خدا همیشه به وسیله قاضیان و داوران پاکدامنی که با این موضع بکار خود مشغولند زنده و پاینده است.”
ساعت کاری یک قاضی معمولا به صورت تمام وقت است. برخی از دادگاه های آنها ممکن است ساعت ها طول بکشد. محل کار آنها بیشتر در دفتر کاری و دادگاه ها است ولی گاهی برای بررسی شواهد و ملاقات با برخی افراد باید به محیط های بیرونی و یا حتی به سفرهای کاری بروند.
در ادامه اطلاعات کاملی در مورد وظایف، دانش و مهارت مورد نیاز، تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل، بازار کار و فرصت های شغلی و میزان درآمد قاضی ارائه می شود.
ساعت کاری یک قاضی معمولا به صورت تمام وقت است. برخی از دادگاه
های آنها ممکن است ساعت ها طول بکشد. محل کار آنها بیشتر در دفتر کاری و دادگاه ها
است ولی گاهی برای بررسی شواهد و ملاقات با برخی افراد باید به محیط های
بیرونی و یا حتی به سفرهای کاری بروند.
در ادامه اطلاعات کاملی در مورد وظایف، دانش و مهارت مورد نیاز،
تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل، بازار کار و فرصت های شغلی و میزان درآمد قاضی
ارائه می شود.
وظایف قاضی
بررسی مباحث قانونی و کسب اطلاع از آخرین قوانین و مقررات مصوب مجلس شورای اسلامی
بررسی و ارزیابی مستندات و شواهد دو طرف دعوی به منظور احاطه بیشتر بر موضوع پرونده مورد بررسی
ریاست جلسه دادگاه و حفظ نظم آن
شنیدن سخنان دو طرف دعوی به منظور اطلاع دقیق از روند ماجرا و اطلاعات هر یک از طرفین دعوا
نظارت بر قانونی بودن رویه ها و روش های بازجویی، رفتار با متهم پرونده و …
تحلیل، بررسی و بکارگیری قوانین و مقررات برای صدور رای نهایی
صدور رای نهایی دادگاه جهت اجرا توسط دستگاه های مربوطه
دانش و مهارت های مورد نیاز قاضی
داشتن تفکری منطقی و به دور از پیش داوری
مهارت تصمیم گیری – این مهارت از مهمترین مهارت های مورد نیاز یک قاضی است و بدون آن امکان ادامه کار نخواهد داشت
داشتن توان تحلیلی و استنباطی خوب
مهارت های شنیداری و نوشتاری خوب به منظور شنیدن و درک کامل سخنان متهم و شاکی و امکان تصمیم گیری دقیق در مورد آنها
توان برقراری ارتباط مناسب با دیگران
مهارت مدیریت و سازماندهی – مخصوصا در زمان اداره جلسات دادگاه
مدیریت زمان – به منظور اتمام پرونده های ارجاع شده در موعد مقرر و جلوگیری از طولانی شدن بیش از حد پرونده های مورد بررسی
صداقت و درستکاری
آشنایی کافی با مسائل اجتماعی جامعه
تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل قضاوت
قوه قضائیه برای جذب قضات از روش های مختلف اقدام می کند که عبارتند از :
فارغ التحصیلان دانشکده علوم قضایی و خدمات اداری دادگستری که از طریق کنکور سراسری جذب شده و به عنوان بورسیه قوه قضاییه از همان ابتدا شروع به تحصیل کرده و با پایه قضایی استخدام می‌شوند، پس از فارغ التحصیلی و طی کردن دوران کارآموزی به شرط موفقیت در آزمون اختبار در اقصی نقاط کشور به تصدی امر قضا مشغول می‌شوند.
جذب طلاب حوزه‌های علمیه از جمله حوزه علمیه قم و مشهد است که چندسالی است قوه قضاییه در این شهر‌ها مراکز جذب قضات از بین طلاب را راه اندازی کرده و از بین تحصیلکردگان حوزوی که به موجب قانون اجازه استخدام آنها برای تصدی امر قضا داده شده، اقدام می‌کند.
برگزاری آزمون عمومی جذب قضات از بین فارغ التحصیلان رشته حقوق و رشته های مرتبط سایر دانشگاه‌ها که آن هم به تجویز قانونگذار مجاز شمرده شده و سالیان سال است که بخشی از قضات از این طریق جذب و استخدام می‌شوند. این گروه نیز پس از طی دوران کارآموزی قضایی و در صورت واجد شرایط بودن، ابلاغ قضایی دریافت خواهند کرد.
دانش و مهارت های مورد نیاز قاضی
داشتن تفکری منطقی و به دور از پیش داوری
مهارت تصمیم گیری – این مهارت از مهمترین مهارت های مورد نیاز یک قاضی است و بدون آن امکان ادامه کار نخواهد داشت
داشتن توان تحلیلی و استنباطی خوب
مهارت های شنیداری و نوشتاری خوب به منظور شنیدن و درک کامل سخنان متهم و شاکی و امکان تصمیم گیری دقیق در مورد آنها
توان برقراری ارتباط مناسب با دیگران
مهارت مدیریت و سازماندهی – مخصوصا در زمان اداره جلسات دادگاه
مدیریت زمان – به منظور اتمام پرونده های ارجاع شده در موعد مقرر و جلوگیری از طولانی شدن بیش از حد پرونده های مورد بررسی
صداقت و درستکاری
آشنایی کافی با مسائل اجتماعی جامعه
میزان درآمد قاضی
شغل قضاوت شغلی پر مخاطره و حساس است. قاضی ها در طول مدت اشتغال خود با رای هایی که برای انواع پرونده های قضایی صادر می کنند، گاهی در معرض خطرات و تهدیدهایی قرار می گیرند. برخی معتقدند میزان درآمد قضات در ازای این خطرات و تهدیدهای احتمالی کافی نمی باشد. طبق قانونی که چند سال پیش تصویب شد، حقوق قضات و اعضای هیات علمی دانشگاه ها در قانون مدیریت خدمات کشوری به صورت مشابه محاسبه می شود. حقوق قاضی ها بر اساس میزان تحصیلات، سوابق و منصبی که دارند، متفاوت است.
علیرغم اینکه درآمد در انتخاب هر شغلی بسیار مهم است در انتخاب شغل قضاوت ،که شغلی حساس و بسیار کلیدی است، عواملی مانند علاقه به اجرای عدالت و مسئولیت پذیری باید نسبت به میزان درآمد در اولویت باشد.
